Verovatno ste već znali da su podunavski nemci doprineli da na našem području počne da se razvija industrija, trgovina i brojni zanati koji do njihovoh dolaska na naše prostore nisu postojali kod nas ili nisu bili razvijeni u nekoj većoj meri.

Ali, ni kod nemaca nije sve samo ARBAJT, ARBAJT, već su naši nemci, naročito u Apatinu smatrali muziku i zabavu važnim aspektom svoga života. U Apatinu je postojalo mnoštvo horova, muzičkih trupa, ali i majstora koji su izrađivali muzičke instrumente. Sa ovom tradicijom započelo se još davne 1836. godine kad Franc Horn otvara radionicu za proizvodnju duvačkih instrumenata. Njegovi instrumenti su se našli u brojnim zemljama širom sveta, a porodica Horn je bila poznata po tome i da je uvozila instrumente. Na primer, 1912. godine je iz Nemačke, Dunavom do Apatina stiglo čak 200 klavira. Jedan od ovih klavira ostao je u vlasništvu slavnog kompozitora Pala Abrahama.

Kratka priča o Palu

Ovaj velikan zaslužuje da se o njemu napiše mnogo više, ali za sada ćemo istaći da je Pal Abraham, rođen 1892. godine, u apatinskoj trgovačkoj porodici. Na podsticaj muzički obrazovane majke Flore (rođ. Blam), počeo je sa formalnim muzičkim obrazovanjem svirajući klavir kod učitelja Jakoba Šefera (dirigent apatinskog Salon orkestra osnovanog 1912.godine).

Nakon završene Građanske škole (1906.) i školovanja u Somboru, upisao se na Kraljevsku muzičku akademiju u Budimpešti, gde studira violončelo i kompoziciju u periodu 1910-1916. godina. I pored odsustvovanja iz Apatina, mladi muzičar, nekadašnji talentovani član ovdašnjeg Salon orkestra, ne prekida komunikaciju sa rodnim gradom. Nastavlja dalje da pomaže muzičke aktivnosti, redovno je slao notni materijal i stručnu literaturu svojim kolegama.

O ovom velikanu pisaću u nekom od narednih tekstova, a sada bih volela da se vratim na izradu instrumenata u Apatinu, i to ni manje ni više nego ORGULJA.

Duga tradicija izrade orgulja u Apatinu

U Apatinu su se proizvodile i orgulje, a tradiciju izrade ovog instrumenta započeo je Kašpar Fišer (1772 – 1829). Procena je da su porodice Fišer, Horn, Pump i Fabing izradile preko 100 orgulje za katoličke crkve širom Austrougarske.

Najveće Fišerove orgulje iz 1821. godine danas se mogu videti u crkvi u selu Odžaci.

Orgunje u rimokatoličkoj crkvi Svetog Mihovila u Odžacima (1821)

Apatnisko muško pevačko društvo osnovano je 1859. godine., a 1872. je nastupamo pred Francem Jozefom na svečanom otvaranju Novosadskog kanala.

Proslava 75. godišnjice društva bila je veoma značajan društveni događaj u Kraljevini Jugoslaviji. Proslava je prenošena uživo iz Apatina na Radio Beogradu, 24. juna 1934. godine.

Neverovatan doprinos našoj i svetskoj muzičkoj umetnosti, od izrade instrumenata do vrsnih muzičara i kompozitora je doprinelo nemačko stanoviništvo iz ovog gradića u Bačkoj čija se tradicija života i rada na ovim prostorima naglo promenila početkom Drugog svetskog rata. Ipak ovaj doprinos ostaje kao neizbrisiv trag naše kulturne istorije.

Izvor: www.danubeswabianmuseum.com

Naslovna slika: CRKVA SRCA ISUSOVOG – MUZEJ PODUNAVSKIH NEMACA (iz lične arhive)